Yüzde 10’dan yüzde 7’ye indirilen seçim barajının ikamet ettiği, görme engellilerin kalıpla tek örnekle oy kullandığı gibi pek çok ilke olacak seçim için Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) haftalık takvim sürecini işliyor. Seçim, Kahramanmaraş merkez 11 ilindeki depremler nedeniyle yeni ameliyatle yürütülecek.
4 İTTİFAK VE 4 CUMHURBAŞKANI ADAYI VAR
YSK, 36 siyasi partinin seçime katılma yeterliliğine sahip olduğunu düşündü. Bazı siyasi partiler, “Cumhur”, “Millet”, “Ata” ve “Emek ve Özgürlük” ilkeleri adı altında seçime girme kararı aldı. Kesinleşen cumhurbaşkanı adaylarına göre, seçimde Cumhur İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Recep Tayyip Erdoğan, Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce ile Ata İttifakı’nın adayı Sinan Oğan cumhurbaşkanlığı için yarışacak.
14 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanı ve 28. Millet Dönemvekili Genel Seçimleri’ne ilişkin 15 soru ve yanıtları şöyle:
1- Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 11 ilde oy verme işlemi nasıl yapılacak?
Deprem yerinde eskiden hangi okullara sandık kuruluyorsa aynı okullara yine sandık kurulacak. Okullar yıkılmış ya da hasar görmüş olsa bile bahçesine konteyner konarak oyların kullanılması sağlanacak.
2 – İl sonunda depremzede seçmenlerin kullandığı oy seçim çevresi için sayılacak?
Seçmenler, adres koruma altına nereye aldırırsa orada oy kullanacak, oylar o seçim Çevresi için sayılacak.
3 – Tutuklu ve hükümlüler nasıl oy kullanır?
Anayasa’ya göre taksirli suçlardan verilen hükümler hariç ceza infaz organlarında bulunan hükümlüler oy kullanamıyor. Ceza infaz bölümlerinde bulunan tutuklular ile taksirli suçlardan hükümlüler için cezaevlerinde sandık kurulacak. Sandıkların konuşacağı yer, cezaevi yönetimi görüşmeleri belirlenecek. YSK, Kovid-19 iznine yönelik taksirli suçlardan hükümlülerin, cezaevi listelerine dahil edilmeyerek oy kullanabileceklerine karar verdi.
4- Seçimde kaç cumhurbaşkanı adayı yarışacak mı?
YSK’nin Resmi Gazetesinde yayınlanan kesin adaylara göre, seçimde 4 aday yarışacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce ile Sinan Oğan cumhurbaşkanı adayı olarak seçime giriyor. YSK’de grafikleri kuraya göre oy pusulasında 1. Sırada Erdoğan, 2. Sırada İnce, 3. Sırada Kılıçdaroğlu, 4. Sırada Oğan yer alacak.
5- Cumhurbaşkanlığı adayları oy pusulası nasıl olacak?
Kullanılacak filigranlı birleşik oy pusulasında, “Cumhurbaşkanı adayları” ibaresi ile YSK’de bulunan kuraya göre sırasıyla adayların adı ve soyadı yer alacak. Hükümdar adaylarının kendi iç metinleri sütunu içinde arka fonu beyaz vesika renklilik fotoğraflarının altındaki nüfus kayıt örneğindeki ad ve soyadları, 13 punto ve büyük harflerle yazılacak.
6- Hangi partiler sonuca giderek seçime giriyor?
Siyasi partilerin seçimini yapma imkanlarına sahip olunması düzenlemenin gerekli olması, bir önceki seçimde olduğu gibi bu seçimde de bazı siyasi partilerin tamamlanması halinde seçime ulaşmaya hazırlanıyor.
Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Büyük Birlik Partisi (BBP) ve Yeniden Refah Partisi’nin “Cumhur İttifakı” adındaki seçime götürülmesine ilişkin protokol 24 Mart’ta YSK’ye sunuldu. İttifaka mensupları 4 parti kendi logosuyla seçime giriyor. Ancak Cumhur İttifakı’na destek veren HÜDA PAR, seçime AK Parti listelerinden gireceğini açıkladı.
“Millet İttifakı”nı oluşturan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İYİ Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA Partisi) ve Demokrat Parti’nin seçim kurallarına ilişkin yönetmeliği ise 22 Mart’ta YSK’ye teslim edildi.
Yeşil Sol Parti, Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Emek Partisi de (EMEP) “Emek ve Özgürlük İttifakı” adlı birleştirme gruplarının dahil olduğu protokol YSK’ye 24 Mart’ta sundu. “Emek ve Özgürlük İttifakı” içinde yer alan ve Anayasa Mahkemesinde açılan operasyonların istemli davada süreci devam eden HDP de Yeşil Sol Parti listelerinden seçime gireceğini açıkladı.
Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ ile Adalet Partisi Genel Başkanı Vecdet Öz’ün imzalarını taşıyan ve “Ata” adı verilen hükümlere ilişkin protokol de aynı gün teslim edildi. İttifakların ve siyasi partilerin oy pusulasındaki yerler için 8 Nisan’da YSK’de kura çekilecek.
7- Milletvekili aday listeleri ne zaman YSK’ye teslim edilecek?
Siyasi parti genel merkezleri, seçime katılacakları seçim çevrelerine ait aday listelerini 9 Nisan günü en geç saat 17.00’ye kadar YSK’ye teslim edecek. Bağımsız milletvekili adayları da aynı gün saat 17.00’ye kadar il seçim kurullarına başvuracak.
8- İttifak yapan partiler, oy pusulasında nasıl yer alacak?
İttifak yapan partiler, oy pusulasında “ittifak” unvanları altında yan yana yer alacak. Partilerin logoları, isimleri, genel başkanlarının adları ile partiler için koruma altındaki her sütunun altında, milletvekili adaylarının isimleri de belirtilecek. Birleşik oy pusulasının en üstüne “Siyasi Partiler ve Bağımsız Adaylar” ibaresi yazılacak. Bu ibarenin gömülü seçime katılan siyasi partinin varlığında Yüksek Seçim Kurulu tarafından mevcut kura sırasına göre partiler sıralanacak.
9 – Seyyar sandıklarda kimler oy kullanıyor?
Hastalığı veya engeli gidişi yatağa bağımlısı seçmenler için bu seçimde de seyyar defterleri oluşturuldu. Bu seçmenler, seyyar sandıklarda oylarını kullanabilecek.
10- Oy pusulaları tek zarfta mı olacak?
Seçmenler, cumhurbaşkanına ve milletvekillerine yönelik tercihte bulundukları iki ayrı oy pusulasını aynı zarfa yönelecek sandığa atacak.
11- İttifak oyları nasıl sayılacak?
Seçim yasasında en son değişiklikle yüzde 10 olan ülke seçim barajını, bu seçimde yüzde 7 olarak kalacak. İttifak yaparak seçime giren partilerin oy hesabı da değişti. Yeni yasaya göre, sonuçlarından oluşan siyasi partilerin her çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde elde ettiği geçerli oy esas sayısı, yani D’hont sistemine göre oransal belirlenecek.
12 – Yeni seçim yasasına göre uygunluğundaki kaç parti seçim barajını aşmış sayılacak?
Seçim yasasında değişiklik yapan 7393 sayılı Kanunun 2. maddesine göre, doğruluğunda yer alan partilerin ayrı ayrı yüzde 7’yi boşaltması gerekmez. İttifakın aldığı oy toplamı genel baraj olan yüzde 7’yi geçişinde bitiş yolunda tüm partiler barajı geçmiş sayılacak.
13- Yurt dışı seçmenler için kaç ülkede sandık kurulacak?
75 ülke ve 156 yerdeki yurt dışı temsilciliğinde sandık kurulları kuruldu. Gümrük kapılarında ve yurt dışı temsilciliklerinde 27 Nisan 2023 Perşembe günü oy verme işlemi başlayacak. Gümrük kapılarında oy verme 14 Mayıs 2023 Pazar günü saat 17.00’de bitecek. Yurt dışı temsilciliklerde ise oy verme işlemi 9 Mayıs’ta sona erecek. Yurt dışı seçmenin kütüğüne kayıtlı seçmenler, tatil günü dahil 24 saat kesinlikle oy kullanımı.
14- İlk önce hangi oy pusulası sayılacak?
Cumhurbaşkanı ve milletvekilliği seçimi oy pusulaları aynı zarfa konulacak. Önce cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayımı ve dökümü yapılacak. Zarftan çıkan oy pusulalarında bir seçim türüne ait olanın geçersiz olması, diğerinin geçersiz sayılmasını gerektirmeyecek.
15- Türkiye ortalaması hangi saatler arasında oy verilecek?
Türkiye genelinde oy verme işlemi 08.00 ile 17.00 saatleri arasında yapılacak. Saat 17.00 sıralarında bekleyenler varsa bu kullanıcı defteri kuruluş başkanınca sayılıp oy vermeleri sağlanacak.